Sonbaharla birlikte grip aşısı gündeme gelmeye başlarken, aile sağlığı merkezleri uzun süredir rutin olarak gebeleri arayarak tetanoz aşısı için çağırmaktadır. Birçok hamile kadın bu aşıların güvenilirliği konusunda endişe etmektedir. Hamilelik döneminde bazı aşılarbebek için zararlı olurken, diğerleri güvenle uygulanabilmektedir.
Öncelikle aşıların neden yapıldığından bahsedelim. Aşılar henüz hastalığı geçirmeden o hastalığa karşı bağışıklığın gelişmesini sağlar. Bu sayede vücut mikrop ile karşılaştığında ya hiç hasta olmadan mikrobu yok eder ya da hafif belirtilerle enfeksiyon atlatılır. Çocukluk çağında rutin olarak bazı aşılar yapılmaktadır. Ancak bir zaman sonra üretilen antikorların miktarı düşebilmektedir ve tekrar aşı olmak gerekebilir.
Gebelikte yapılan aşılar hem anneyi hem de bebeği enfeksiyondan korumak amacıyla yapılır. Aynı zamanda,plasentadan geçen antikorlar sayesinde deyenidoğan döneminde bebeği korumaya devam eder.
Kızamık, kızamıkçık, kabakulak ve suçiçeği virüsleri için yapılan aşılar canlı aşılardır. Canlı aşılar anne karnındaki bebeği enfekte etme riski taşımaları nedeniyle gebelikte kesinlikle uygulanmamalı, aşıdan sonraki ilk bir ay içinde gebe kalınmamasına dikkat edilmelidir.
Kızamıkçık (rubella) gebelikte geçirilirse bebekte ciddi sakatlıklara yol açabilmektedir. Suçiçeği de (varicella) gebeliğin ilk 20 haftasında geçirildiğinde bebekte sakatlık görülebilir ve bu enfeksiyon gebeliğin her döneminde annede ağır zatürreye neden olabilir. Bu nedenle hamile kadınların bu aşıları yaptırmış olması önemlidir. İdeal olarak gebelikten önce antikor testi ile anne adayının bu virüslere karşı bağışık olup olmadığı kontrol edilmeli, bağışıklık yoksa o kişi gebe kalmadan aşılanmalıdır. Her ne kadar hamilelik sırasında aşının zararlı olduğu düşünülse de, hamile olduğunu bilmeden aşı yaptırmış olan kişilerin bebeklerinde bugüne kadar herhangi bir sakatlık görülmemiştir. Bu nedenle böyle bir durumda gebeliğin direk sonlandırılmasına gerek yoktur, ama detaylı ultrason ile bebeğin incelenmesi gerekir.
Grip (influenza) aşısı iki çeşittir. İlki inaktive aşıdır ve daha sık olarak bu uygulanır. Bu aşı gebelikte güvenlidir. Diğeri ise daha az uygulanan canlı atenüeinaktive aşıdır. Bu nazal sprey şeklinde uygulanır ve gebelikte uygulanmamalıdır.
Grip aşısı gebelikte grip sezonunda rutin olarak yapılması önerilen bir aşıdır. Gebelikte değişen bağışıklık cevabı nedeniyle bazı hastalıklar gibi grip de daha ağır seyredebilir. Özellikle zatürre geçirilmesi durumunda, hem anne hem de bebek için büyük risk oluşur. COVID-19 salgını yaşadığımız şu günlerde grip aşısı özellikle önemlidir. Grip aşısı corona virüs enfeksyonuna karşı koruyucu değildir. Ancak eş zamanlı geçirilen grip ve corona virüs enfeksiyonunun sonuçları çok ağır olacağından, en azından grip enfeksiyonundan korunulmasında fayda vardır.
Tetanoz aşısı da Sağlık Bakanlığı’nın gebelikte rutin olarak uygulanmasını önerdiği bir aşıdır. Tetanoz aşısı tetanoz-difteri (Td) veya tetanoz-difteri-asellüler boğmaca (Tdap) şeklindeki kombinasyonlarla yapılır. 20. gebelik haftasından itibaren en az dört hafta aralıkla iki doz halinde uygulanmaktadır. Bu aşının amacı oluşan antikorların bebeği koruyarak yenidoğantetanozunun engellenmesidir. Boğmaca aşısı ile beraber (Tdap) 27-36. haftalarda uygulanması durumunda,yenidoğan döneminde bebeği boğmacadan da korur. Bu aşıların ne anne ne de bebek için herhangi bir zararı bulunmamaktadır.
Hepatit B aşısı rutin olarak uygulanan bir aşı değildir, fakat yüksek riskli gruptaki kişilerin yaptırması önerilmektedir. Gebeliğin her döneminde rahatlıkla uygulanabilir.
HPV aşılarının güvenilirliği ile ilgili verilerin yetersiz olmasından dolayı gebelikte yapılması önerilmemektedir.
Hepatit A rutin olarak uygulanan bir aşı olmamakla beraber riskli bir bölgeye seyahat ediliyorsa gebelikte uygulanabilir.
Kuduz aşısı ile ilgili veriler kısıtlıdır, ancak hastalığın verebileceği zararlardan dolayı gerekiyorsa gebelikte de uygulanabilir.
Polio (çocuk felci) rutin olarak yapılan bir aşı değildir, ancak salgın tehlikesi olan ülkelere seyahat edilecekse gerekebilir. Ağız yoluyla yapılan polio aşısı canlı aşıdır ve gebelikte kesinlikle uygulanmamalıdır. İnaktivepolioaşısı zorunluluk halinde yapılabilir.
Meningokok ve pnömokok aşıları doğurganlık çağında rutin olarak yapılmaz, ancak dalağı alınmış kişilerde olduğu gibi bağışıklık sisteminin yeterli olmadığı durumlarda önerilmektedir. Aslında bu aşılar gebelik öncesinde yapılmalıdır. Yapılmamışsa gebelik sırasında da meningokok aşısı için bir engel yoktur. Pnömokok aşılarının ise güvenilirliğiyle ilgili yeterli veri bulunmamaktadır. Bu yüzden yapılması gerekiyorsa gebeliğin ilk üç aylık dönemi bittikten sonra uygulanmalıdır.
Emzirme döneminde canlı aşılar da dahil olmak üzere her türlü aşı uygulanabilir. Emziren annenin bağışıklığının iyi olması sayesinde bebek de dolaylı olarak enfeksiyondan korunmuş olur.
Özetle bazı aşılar hem annem he de bebeğin enfeksiyondan korunması için çok önemlidir. Her gebeye tetanoz ve grip (influenza) aşısı önerilmektedir. Diğer aşıların bazıları sadece yüksek riskli bir durumun varlığında uygulanır. Bununla bereber gebelik sırasında canlı aşılardan kaçınmak gerekir.
Prof.Dr. Aytül Çorbacıoğlu Esmer Perinatoloji Uzmanı
Veri politikasındaki amaçlarla sınırlı ve mevzuata uygun şekilde çerez konumlandırmaktayız. Detaylar için veri politikamızı inceleyebilirsiniz.
SAĞLIK
SAĞLIK