Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü’ne (UNESCO) bağlı Dünya Mirası Komitesi, geçen yıl camiye çevrilen Ayasofya ve Kariye’de yapılan değişiklikleri bildirmesi ve yapılan değişikliklerle ilgili güncellenmiş rapor sunması için Türkiye’ye 1 Şubat 2022 tarihine kadar süre verdi. 1985 yılından beri “Dünya Kültür Mirası” listesinde yer alan her iki kültürel varlık da camiye çevirme kararı öncesinde müze statüsündeydi. Komite’nin, “Üstün Evrensel Değer” niteliğinin korunmadığını düşündüğü varlıkları “Tehlike Altındaki Dünya Mirası Listesi”ne alma ya da tamamen Dünya Mirası listesinden çıkarma yetkisi bulunuyor.
AYASOFYA VE KARİYE “TEHLİKE ALTINDAKİ DÜNYA MİRASI” LİSTESİNE ALINABİLİR
Ayasofya’nın camiye çevrilmesinin etkileri konusunda “derin endişe” duyduğunu belirten komite, Türkiye’nin kendilerine bilgi vermemesi ve diyalog kurmamasından derin üzüntü duyduğunu ifade etti.
Çin’de düzenlenen yıllık toplantısında Dünya Mirası listesini gözden geçiren Komite, Ayasofya ve Kariye’deki değişikliklerin, bu varlıkların “Üstün Evrensel Değeri” üzerinde potansiyel etkileri olabileceği uyarısı yaparak, Türkiye’yi bu varlıklar üzerinde önemli değişiklikler yapmadan önce uluslararası diyalog ve işbirliğine çağırdı.
Son olarak İngiltere’nin Liverpool kenti, yeni inşa edilen modern binaların kentin özgünlüğünü ve bütünlüğünü bozduğu gerekçesiyle listeden çıkarılmıştı.
TARİHÇİLERDEN TEPKİ
“ÖNCE KENDİLERİNE BAKSINLAR”
Prof. Dr. İlber Ortaylı: “Yunanistan her zaman olduğu gibi Türkiye düşmanlığını çeşitli yollarla gösteriyor. Ayasofya eski Roma İmparatorluğu’nun son mirasıdır. Fatih Sultan Mehmed’in İstanbul’u fethinden sonra ilk cuma namazını kıldığı yerdir. Fethin sembolüdür. Onlar için ne kadar önemliyse bizim için daha önemlidir. Kendi topraklarımızda olan bir mabettir. Yunanlıların burada iyi niyetli olmadığı aşikar. Kendi iç politikalarına yönelik adımlar atıyorlar. Amaç Ayasofya’yı korumak değil, Türkiye’ye düşmanlık ederek Avrupa’dan ve vatandaşlarından puan toplamak. ‘Türkler bıraksın biz bakalım’ diyorlar. Böyle bir şey olabilir mi? Bu milliyetçilik meselesi değil. Önce kendilerine baksınlar. Onlarca tarihi eseri yok ettiler. Kendi ülkelerinde bile koruyamadıkları eserler var. Koskoca Ayasofya’yı onlara mı bırakacaktık. UNESCO’nun da aldığı bu karar, sadece karar aşamasında kalacaktır.”
“UNESCO İLE OLACAK İŞLER DEĞİL”
Prof. Dr. Yusuf Halaçoğlu: “UNESCO’nun alacağı karar bizi ilgilendirmez. Kendileri bilir. Ayasofya değerinden hiçbir şey kaybetmez. Onlar çıkardılar diye biz korumayacak mıyız? Yalnızca Ayasofya ve Kariye özelinde değil, biz Bizans’ın eserlerini koruyoruz. Değer veriyoruz. Onlar bizim eserlerimizi korumuyor. Onlarca türbeyi kilise yaptılar. Mimari yapısını değiştirdiler. Özelliklerini yitirdi hepsi. Sonra kalkmış, ‘Ayasofya’yı Türkler koruyamadı’ diyorlar. Buna gülerim. Yunanlılar artık başka yol bulamadılar. UNESCO ile olacak işler değil bunlar. Ayasofya Roma eseri, Yunanistan kendi üzerine hak biçmesin. Onlarla ilgisi yok. Mesele Türkiye olunca her konuya giriyorlar.”
“AYASOFYA HAKİMİYET MÜCADELESİDİR”
Prof. Dr. Ahmet Şimşirgil: “Ayasofya’nın cami olması Müslümanlar dışında herkesi rahatsız etti. Bunların başında da Yunanistan geliyor. Ayasofya hâkimiyet mücadelesidir. Onlar burayı gösterirken bile minarelerini saklıyorlar. Bu kadar rahatsızlar. Ayrıca bu hukuken alınan bir kararla oldu. Danıştay’ın kararı ile camiye çevrildi. Bunu ABD’deki bir hukuk enstitüsü de onayladı. UNESCO değil, Ayasofya’yı kıyamete kadar Müslüman ve Türkler koruyacak. Din düşmanlığı yapan bazı medya kuruluşları bu habere âdeta alkış tutuyorlar. Bunlar da, onların uzantısı. Çok net söylemeliyiz ki; Bu millet Ayasofya’yı baş tacı eder. Kimsenin şüphesi olmasın.”
